Keltische en Germaanse Mythologie

Geplaatst op dinsdag 13 mei 2003 @ 13:40 , 1221 keer bekeken

Het Runenschrift: magische tekens of gewoon alfabet? Het Runenalfabet wordt genoemd naar de klankwaarde van de eerste zes letters ervan: F-U-TH-A-R-K. Van ca. 150 na Chr. Tot ca. 750 was het zogenaamde "oude futhark" van 24 tekens in gebruik. De latere versie, nl. het "jonge futhark", telde slechts 16 letters. Vanaf de 12de eeuw kwamen daar onder invloed van het Latijn weer nieuwe Runentekens bij. De Vikingen schreven het ontstaan van het schrift toe aan de goden. Zij veronderstelden dat men door de kennis van het schrift ook macht en bovendien geheime toverkracht verwierf. Raadsels Runenteksten zijn de enige directe bron voor de taal en cultuur van de Germanen in de tijd vóór 800, maar ze leveren doorgaans meer raadsels op dan informatie. Ze zijn meestal erg kort en hun betekenis is vaak onduidelijk. De tot nu toe oudste Runenteksten stammen uit de tweede eeuw na Chr. En zijn in Denemarken gevonden. De meeste van de ca. 250 inscripties in oud futhark zijn in Scandinavië ontdekt. Vele onderzoekers dachten lange tijd dat het magische teksten waren. Bvb.: een inscriptie op een speer om hem verder te laten vliegen. Tegenwoordig is men enigszins teruggekomen van dat rappe toeschrijven van magische betekenis aan een inscriptie. Vaak gaat het louter om de eenvoudige mededeling wie het voorwerp vervaardigd heeft. Na 800 duiken Runentekens en -inscripties op veel meer plaatsen op. Voornamelijk daar waar de handels- en rooftochten de Vikingen naar toe hebben geleid. Men heeft bvb. Runeninscripties in de Aya Sophia in Istanbul gevonden. Alleen in Normandië zijn er tot nog toe geen inscripties gevonden. Runenstenen Na de kerstening werden de Runen langzaam verdrongen door de Latijnse letters. Het langst bleven ze in Scandinavië bestaan, nl. tot in de 18de eeuw. Erg spectaculair zijn daar de meer dan 4000 Runenstenen, met hun soms zeer fraaie ornamentiek, meestal uit de 10de en de 11de eeuw. Regelmatig worden er nog nieuwe gevonden. Deze stenen werden in opdracht gemaakt voor de families van gesneuvelde of overleden Vikingen en bij voorkeur langs de wegen opgericht, zodat iedereen ze kon zien en lezen. De inhoud ervan was tamelijk stereotiep, nl. "X" zette deze steen ter nagedachtenis van . . Het wordt pas interessant als er nog een toevoeging bij staat. Daarin wordt meestal melding gemaakt van de heldendaden of de verre reizen die de dode heeft ondernomen. Alledaags schrift Tussen de 12de en de 14de eeuw waren Runen zelfs een alledaags schrift. Dat bleek na een verwoestende brand in de binnenstad van het Noorse Bergen in 1955. Onder de verkoolde fundamenten van de laatmiddeleeuwse huizen kwam een schat aan Runeninscripties op hout en botten tevoorschijn: zo'n 600 teksten van verschillend allooi. De humuslaag onder de woningen zorgde ervoor dat het rottingsproces sterk vertraagd werd en dat zo de inscripties beter bewaard bleven. Enkele bleken verrassend van inhoud te zijn, zoals obscene versjes, maar de meeste waren zeer prozaïsch, zoals brieven, kwitanties of korte notities.